TENİS PSİKOLOJİSİ

Teniste, mental gücün önemi son dönemde iyice artmış olup, bu yönde gelişim üzerine birçok yazı bir çok kitap yayınlanmaya başlamıştır.Efsane oyuncu Jimmy Connors, profesyonel tenisin % 95'i mental savaştır der.Gerçekten de mental olarak güçlü olmak, ne kadar önemlidir?Tenis psikolojisi hangi faktörlerden etkilenir?Tenis psikolojisi ile daha yakından ilgilenirsek bu sorulara bazı cevaplar bulabiliriz.

TENİS PSİKOLOJİSİ VE MENTAL FAKTÖRLER

• Bağlılık
• Güven
• Mücadele ruhu
• Duygusal istikrar
• Liderlik
• Entellektüel bakış

Yukarıda saydıklarımız, tenis psikolojisini etkileyen en önemli faktörlerdir.Peki, optimum performansı ortaya koyabilmek için gerekli olan karakteristik özellikler nelerdir, bir de bunlara değinelim:

• Kararlılık
• Pozitif tavır ve düşünce tarzı
• Motivasyon
• Soğukkanlılık
• Duruma uyum sağlama yeteneği
• Rahatlık
• Eğlence
• Konsantrasyon
• Korkusuz olmak
• Yüksek enerji
• Kendine güven
• Baskı altında stres kontrolü
• Kendini kontrol etme
• Kendini bilme
• Doğru tavır
• Otomatik reaksiyon ve tavırlar

keyif almak,eğlenmek

                                                                                                                                 

korkusuz olmak

konsantrasyon

kendine güven

Mental anlamda güçlü olmak sizin için ne demektir sorusuna, profesyonel tenisçilerin verdikleri bir kaç cevap:

• Hedeflerinizi başarmak için, kendi yeteneklerinize sarsılmaz bir güven duymak.
• Aksiliklerle karşılaştığında,yenik duruma düştüğünde, yüksek bir azim ve kararlılıkla durumun üstesinden gelmek.
• Rakiplerinden daha kaliteli,eşsiz kabiliyetlerinin olduğuna dair sarsılmaz bir inanca sahip olmak.
• Turnuvalarda veya dikkat dağıtıcı durumlarda, görevine,hedefine tamamen odaklı kalabilmeyi başarmak.
• Başarıyı yakalamak için çok güçlü bir isteğe ve içsel güdülenmeye sahip olmak
• Beklenmeyen veya kontrol edilemeyen durumlarda,psikolojik kontrolü elde tutabilmek.

Tenis bir meydan okuma sporudur.Bu meydan okuma iki şekilde karşınıza çıkar:

1. Oyunda meydan okuma: Buradaki meydan okumada iki zorluk söz konusudur.

                 a)Skor sisteminden kaynaklanan baskı

                 b)Rakipten kaynaklanan baskı

     2.Kendine meydan okuma: Burada kendiniz ile verdiğiniz mücadele söz konusudur.

SPORCUNUN PSİKOLOJİK GELİŞİM SÜRECİ

Bir oyuncuyu, mental açıdan hazır hale getirme süreci nasıl olmalıdır?Ne tür çalışmalar yapılmalıdır?Bu bölümde ele alınacak konular bunlardır.

        Psikolojik Değerlendirme ve Hedef Belirleme

Sürecin başlangıcında sporcunun genel değerlendirmesini yapmak gereklidir.Yani mevcut durumu gözlemlemek önemlidir.Bunu yaparken:

1)Anketlerden,

2)Röportajlardan, 

3)Saha içi gözlemlerden,

faydalanmak, kullanılacak temel tekniklerdir.Bu teknikleri uygularken elde etmeye çalıştığımız veriler ise aşağıdaki temel faktörleri öğrenmeye yönelik olmalıdır:

• Davranışlar ve inanışlar,
• Oyuncunun, bağlılığı ne kadar?
• Aile dinamikleri,
• Çalışmaları,arkadaşları ve hobileri ile ilgili bilgiler
• Koçuyla,arkadaşlarıyla ve diğer insanlarla iletişimi
• Olası baskıları keşfetmek (aile,arkadaş,çevre v.s.)

      Sprocu Olarak Cevaplanması Gereken Sorular

• Amaç : Nerede olduğunu bilmek.
• Zayıflıkların ve güçlü yönlerin neler? (teknik,taktik,fiziksel ve mental)
• Fiziksel olarak en iyi seviyede misin?
• En iyi performansı sağlayacak şekilde mi besleniyorsun?
• En iyi performansını ortaya koymak için ne yapman gerekir?
• Tenis sporuna ne kadar bağlısın?
• Geçmişte en iyi oyununu oynamayı sağlayan şey neydi?
• İyi oynayamamana sebep olan neydi?
• Şu anda en iyisini verememe sebebin nedir?
• Kendi oyununda,üzerinde çalışman gerektiğini düşündüğün teknik unsurlar nelerdir?
• Seni engelleyen düşüncelerin var mı?Yeteneğin ile ilgili şüphelerin var mı?

    Oyuncunun Bağlılığını Arttıran Faktörler

• Geçmişte verilmiş olan sözlerin, yerine getirilmiş olması
• Son dönemlerde gerçekleşen zirve performans deneyimi
• Yetenek gerektiren permormans sergileyebiliyor olmak
• Etrafında, değişime yönelik kendini adamış, kişilerle çalışıyor olmak
• Bağlanma,ani inanç değişimlerine sebep olur
• Gerçek değişim,ilerleyen döneme kadar gerekli değildir,önemli olan inançtır.

    Bağlanmaktan Kaçınıldığının Göstergesi Olan Mazeretler

• Çok yorgunum
• Yapacak daha önemli işlerim var
• Çok meşgulüm
• Yarın yapacağım
• Oynamayı sevdiğimi düşünmüyorum
• Motivasyonum yok
• Yarın dinlenmek istiyorum

Psikolojik Değerlendirme Teknikleri

 1)Anketler

Oyuncunun, performans profilini çıkartmak için, tenisle ilgili psikolojik yetenekleri değerlendirme anketleri yapılmalıdır.Burada amaç bu yeteneklerin seviyesini belirlemektir.Bu yetenkler şunlardır:

• Kendine güven
• Uyarılma kontrolü
• Dikkat kontrolü
• Motivasyon
• Görüntüleme ve betimleme kontrolü
• Davranış kontrolü

 2)Röportajlar

• Zirvedeki tenisçilerin karakteristik mental özelliklerini saptayın
• Kendi karakteristik mental özelliklerinizi tanımlayın ve sınıflandırın (1-10)
• İki listeyi karşılaştırın

Bunu yaptıktan sonra oyuncular ile yapacağınız röportaja odaklanabilirsiniz.

PERFORMANS PROFİLİ GÖRÜŞMESİ

ROL MODEL OYUNCU İLE KARŞILAŞTIRMA

Bu görüşmede üzerinde durulacak konular:

• Rol model olarak seçtikleri oyuncunun niteliklerini saptama
• Mental açıdan güçlü bir oyuncu örneği verin
• Bu gücü nasıl görüyorsunuz ve tanımlıyorsunuz
• Oyuncudan kendi mental gücünü puanlamasını isteyin (oyuncunun, ailesinin veya koçunun onu nasıl değerlendireceği konusundaki fikirlerini sorun)
• Bu değerlendirmedeki puanlamanın neden daha düşük/yüksek olduğunu sorun?

KOMPLE BİR OYUNCU OLMAK NELERİ GEREKTİRİR?

 

• Zirvede yer alan birkaç tenis oyuncusu belirleyin ve aşağıdaki nitelikleri göz önünde bulundurarak , oyuncularınızın bu tenisçileri puanlandırmasını (1-10) isteyin :

                 -Fiziksel
                -Mental
                -Yetenek

• Bu üç niteliklerden de yüksek puan almış oyuncuyu seçin,
• Bu üç nitelikten, ikisinde yüksek puan almış fakat diğerinden düşük puan almış oyuncuyu seçin,

Bu çalışmadaki amacınız, oyuncularınızın, komple bir oyuncu olabilmek için neler yapmaları gerektiğini fark etmelerine yardımcı olmaktır.

İDEAL TENİS OYUNCUSU

• Bu görüşmede oyuncunuzdan, idealindeki olmak istediği oyuncu ile ilgili 5 dakika hayal kurmasını söyleyin.
• Her alanda sahip olmak istediğiniz yetenekleri yazın (oyuncu) :

               - Fiziksel (örneğin, güç)

               - Psikolojik (örneğin, güven)

               - Teknik (örneğin, güçlü servis)

TEMEL KONULAR

• Bu oyunu neden oynuyorsun?
• Sonuçlar her zaman oyuncunun niteliklerini göstermez.
• Oyuncular, en çok düşündükleri kişi haline gelirler.
• Başarılı oyuncular, bardağın boş yarısına değil,dolu yarısına bakmayı bilen oyunculardır.

MENTAL OYUNUN TEMELLERİ

• Başarmanın en zorlu tarafı, işe başlamaktır
• Oyuncularınız, gerekli durumlarda, mental açıdan zirveye çıkmayı planlayabilme yeteneğine sahip mi?
• Başarı, bir alışkanlık haline getirilebilir
• Engeller ve fırsatlar oyuncuların durumu nasıl gördüğü ile ilgilidir,

MENTAL KUVVET KONTROL LİSTESİ

Psikolojik değerlendirmede, röportaj tekniği uygulamasıyla cevap bulmanız gereken ve oyuncunun kendisini nasıl gördüğünü gösteren bir liste hazırlayabilirsiniz. Sorabileceğiniz sorular, oyuncunun kendisini ne kadar iyi gördüğünü puanlamasıyla daha kolay anlaşılır olacaktır.

• Kendini motive etme ( 1 -10)
• Maça hazırlanma (1- 10)
• Maç sırasında odaklanma ( 1 - 10)
• Göz,nefes kontrolü ( 1 - 10 )
• Omuzlar geride , baş hep yukarıda ( 1 - 10 )
• Yüksek enerjili yürüyüş ( 1 - 10 )
• Oynarken kontrolü elinde tutma ( 1 - 10 )

Bu çalışmanın akabinde, oyuncudan kendisinde geliştirmesi gerektiğini düşündüğü yeteneklere odaklanamak gerekir.

NELERE İHTİYACIM VAR?

1. Teknik ve taktik yetenekler...

------------------------------------------------------------------------------------

     2.  Fiziksel yetenekler...

------------------------------------------------------------------------------------

     3. Psikolojik yetenekler...

------------------------------------------------------------------------------------

    4. Diğer yetenekler

------------------------------------------------------------------------------------

TEMEL MENTAL PERFORMANS PROFİLİ

 1.DÜŞÜNCELERİN KONTROLÜ
  ......................................................................................(1-10)
2.DUYGUSAL KONTROL
.........................................................................................(1-10)
3.DAVRANIŞ KONTROLÜ
.........................................................................................(1-10)
4.KONSANTRASYON
.........................................................................................(1-10)
5.MOTİVASYON
.........................................................................................(1-10)

Komple bir oyuncuda güçlü olması gereken temel mental nitelikler.Bunları oyuncu hem kendisi değerlendirmeli, hem de koçu değerlendirmelidir.Ayda bir bu değerlendirmeleri tekrarlamak ve nerede olduğunu görmek,ona göre de yeniden planlama yapmak en faydalı ilerleme yoludur.

motivasyon

% 95 mental savaş